Bạch tuộc là loài sinh vật khá gần gũi với cuộc sống chúng ta. Con người thường sử dụng bạch tuộc như thức ăn, động vật thí nghiệm… Tuy nhiên, mọi người không phải đều hiểu rõ về loài sinh vật này. Hãy cùng Vườn nhà mình tìm hiểu về loài động vật này nhé!
Bạch tuộc là gì?
Đặc điểm sinh học của bạch tuộc
Cấu tạo của bạch tuộc gần giống như loài mực ống. Cơ thể bạch tuộc có 8 chân dưới dạng các xúc tu. Đặc điểm về cơ thể này được biểu hiện rõ ràng qua tên của chúng. Cụ thể, trong tiếng Hy Lạp, tên khoa học của bạch tuộc là: ὀκτώπους (oktōpous) có nghĩa là tám chân. Từng chi trong 8 xúc tu này của bạch tuộc được ví như một buồng thuỷ tĩnh học cơ bắp.
Khác với các động vật thân mềm khác, bạch tuộc có phần lớn cấu trúc cơ thể không xương và không được bao phủ bởi một vỏ cứng bên ngoài. Chính vì vậy, bạch tuộc có khả năng luồn lách qua các khe đá dưới lòng biển một cách dễ dàng. Bộ phận cứng duy nhất của cơ thể bạch tuộc là chiếc mỏ vẹt ở bên dưới đầu và giữa 8 chi.
Về vẻ bên ngoài, trông bạch tuộc khá tương đồng với mái vòm úp bên trên một đống râu mực cỡ lớn. Tuy nhiên, trên thực tế, bộ phận “đầu bạch tuộc” mà chúng ta hay nghĩ lại là phần thân của chúng. Bên trong thân của bạch tuộc có chứa các cơ quan nội tạng quan trọng của chúng. Có một sự thật mà nhiều người không biết, đó là bạch tuộc sở hữu 3 trái tim. Bộ phận thân chính là nơi chứa ba trái tim này. Trong đó, hai trái tim sẽ giữ nhiệm vụ bơm máu cho hai mang và trái tim thứ 3 sẽ chịu trách nhiệm bơm máu đi toàn bộ cơ thể.
Còn một điều đặc biệt nữa, máu của bạch tuộc có chứa protein giàu chất haemocyanin – chuyên vận chuyển oxy. Loại chất này vận chuyển oxy kém hiệu quả hơn so với huyết cầu giàu chất sắt như ở loài động vật có xương sống. Hơn nữa, thay vì hòa tan trong hồng cầu, haemocyanin sẽ hoà tan trong các huyết tương. Chính vì thế, khác với màu máu đỏ như nhiều loài động vật khác, máu của bạch tuộc sẽ có màu xanh.
Theo các nghiên cứu khoa học, tuổi thọ của bạch tuộc tương đối ngắn, tuỳ từng loài. Có loài bạch tuộc chỉ sống vỏn vẹn trong 6 tháng nhưng cũng có loài có tuổi thọ đạt tới 5 năm. Đặc biệt, nguyên nhân khiến bạch tuộc chết sớm chính là sinh sản. Sau khi kết đôi, có thể những con bạch tuộc đực chỉ tồn tại thêm được một vài tháng còn con cái sẽ chết không lâu sau khi ổ trứng nở.
Đặc điểm sinh sản
Hình thức sinh sản của bạch tuộc cũng khá khác biệt. Trong quá trình giao phối, bạch tuộc đực sẽ dùng tua đưa các bào tinh vào trong cơ thể con cái. Tua thứ 3 từ bên phải thường chịu trách nhiệm này nên được gọi là tua giao phối. Lúc giao phối, chiếc tua thứ 3 này sẽ tách ra hẳn cơ thể con đực khi giao phối. Khi đi vào cơ thể con cái, chiếc tua thứ 3 này sẽ căng phồng để dễ dàng phóng tinh triệt để và loại bỏ đi những đứa con tương lai của đối thủ trước để lại.
Vài tháng sau khi giao phối, con đực sẽ chết. Đối với con cái, chúng sẽ giữ tinh dịch ở bên trong cơ thể cho tới khi trứng trưởng thành. Trong mỗi kỳ thụ tinh, lượng trứng mà bạch tuộc cái có thể đẻ được rơi vào khoảng 10.000 – 70.000 trứng, phụ thuộc vào từng loài khác nhau.
Sau khi đẻ trứng, để cung cấp oxy cho trứng và bảo vệ chúng khỏi loài ăn thịt, bạch tuộc cái sẽ thổi nước qua trứng. Quá trình này sẽ diễn ra trong vòng 5 tháng cho tới khi trứng nở. Trong suốt thời gian chờ trứng nở, bạch tuộc cái sẽ không ăn gì, vì vậy, chúng thường sẽ chết ngay sau khi trứng nở. Bạch tuộc con đã nở lúc bấy giờ là ấu trùng và chúng sống như những sinh vật trôi nổi, thức ăn lúc này là những ấu trùng sao biển. Chúng sẽ sống như vậy cho đến khi đủ trưởng thành và lặn xuống đáy đại dương. Đây được coi là thời kì nguy hiểm đối với bạch tuộc bởi có những động vật khác chuyên ăn sinh vật trôi nổi.
Đặc điểm về giác quan
Thị lực của bạch tuộc khá tốt nhưng chúng không có chức năng phân biệt màu sắc. Bạch tuộc có những túi cân bằng gắn liền với não, vì vậy, thân thể của chúng lúc nào cũng nằm ngang.
Qua nghiên cứu, bạch tuộc có cơ quan thị giác khá tốt nhưng chúng lại bị điếc. Thay vào đó, bạch tuộc lại phát triển những xúc giác tuyệt vời, có khả năng cảm nhận tốt mọi thứ xung quanh. Những giác hút của bạch tuộc có chứa những cơ quan thụ cảm rất nhạy. Tuy nhiên, cảm giác bản thể của bạch tuộc lại không tốt. Bạch tuộc không thể xác định được vị trí cơ thể hoặc vị trí các xúc tua của mình.
Bạch tuộc di chuyển như thế nào?
Bạch tuộc thường có hai cách di chuyển, đó là bơi hoặc bò. Chỉ khi đói hoặc bị kẻ săn mồi đe dọa thì bạch tuộc mới di chuyển. Lúc ấy, bạch tuộc sẽ tích nước vào phần thân và bắn ra với cực nhanh, hình thành cơ chế phản lực nhằm đẩy cơ thể về phía trước. Khi đó, tốc độ của chúng có thể đạt khoảng 25km/h.