21 Th12 Tìm hiểu về sâm xuyên đá và cách ngâm rượu sâm xuyên đá
Mục lục
Sâm xuyên đá được coi là đặc sản quý hiếm ở vùng miền núi phía Tây Bắc. Sâm xuyên đá đem lại rất nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe. Đặc biệt là sâm xuyên đá được thu hái hoàn toàn từ rừng tự nhiên nên rất an toàn khi sử dụng làm thuốc chữa bệnh.
Tìm hiểu về sâm xuyên đá
Sâm xuyên đá còn được gọi với nhiều cái tên khác như sâm dây, sâm đá, sâm phá thạch. Như tên gọi của nó, loại sâm này rất đặc biệt bởi khả năng mọc xuyên qua đá.
Ngoài khả năng hỗ trợ điều trị chứng huyết áp thấp và đái tháo đường, sâm xuyên đá còn giúp tăng cường sinh lý phái mạnh và ngăn ngừa bệnh ung thư.
Đặc điểm của sâm xuyên đá
Cây sâm xuyên đá mang vị hơi ngọt nhẹ, có mùi thơm, tính bình, tốt cho tim, gan. Có thể nhận biết sâm xuyên đá qua một số đặc điểm nổi bật như:
- Cây xuyên sâm đá là một loại cây thân leo, gần giống với cây sắn. Sâm xuyên đá mọc thành các cụm, mỗi cụm có từ 3-6 cây. Dây sâm xuyên đá mang màu sắc nhạt.
- Lúc cây chưa trưởng thành, củ thường khá lớn. Tuy nhiên, khi cây trưởng thành, củ có xu hướng phát triển rất dài và trở thành rễ. Màu sắc phổ biến của củ là màu vàng nhạt, củ có mùi thơm đặc trưng.
- Quả sâm xuyên đá có kích thước nhỏ, khi chưa chín có màu xanh, khi chín thì chuyển sang màu vàng.
Khu vực phân bố
Sâm xuyên đá phân bố chủ yếu ở các dãy núi đá khu vực Tây Bắc. Tập trung nhiều nhất ở dãy Hoàng Liên Sơn. Cây sâm xuyên đá mọc nhiều ở một số tỉnh như Yên Bái, Tuyên Quang, Lào Cai….
Hiện tại, 100% nguồn sâm xuyên đá vẫn đến từ tự nhiên. Loại dược liệu này rất khó trồng, nơi trồng cây sâm xuyên đá phải có khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp. Chính vì thế, cho đến hiện tại, vẫn chưa nơi nào có thể nhân rộng và phát triển sâm xuyên đá trên diện rộng.
Bộ phận sử dụng
Bộ phận sử dụng
Tất cả các bộ phận của cây sâm xuyên đá bao gồm thân, lá rễ đều được sử dụng làm thuốc.
- Rễ: Phần rễ của sâm xuyên đá dài, khỏe nên có thể mọc xuyên qua những tảng đá. Bởi vậy, dược liệu này được đặt tên là sâm xuyên đá. Bộ rễ của cây sâm xuyên có rất nhiều công dụng quý nên được dùng để làm thuốc.
- Thân, lá: Bên cạnh đó, thân và lá của sâm xuyên đá cũng là những bộ phận mang nhiều dược tính tuyệt vời cho sức khỏe. Bởi vậy, người ta cũng sử dụng hai phần này để làm thuốc.
Cách chế biến và thu hái
Thu hái: Hiện nay, do nhu cầu cao nên người ta thu hái sâm xuyên đá quanh năm. Thời vụ đúng để thu hái là vào mùa thu, thời điểm từ tháng 9 đến tháng 11 mỗi năm. Vào lúc này, cây bắt đầu rụng lá, toàn bộ các chất dinh dưỡng tập trung hết ở rễ. Vì thế, thu hái vào lúc này sẽ mang lại nhiều giá trị dược tính nhất.
Chế biến: Bộ rễ của sâm xuyên đá rất dài, chiều dài tối đa có thể đạt tới 2m. Sau khi đào sâm về thì sẽ đem đi rửa sạch và cắt ngắn để sử dụng ở dạng tươi. Hoặc người ta cũng có thể thái thành các lát mỏng phơi khô làm thuốc.
Bảo quản: Cho rễ sâm xuyên đá khô vào túi và buộc kín miệng, bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát.
Thành phần hóa học
Theo các nghiên cứu cho thấy, trong cây sâm xuyên đá có 2 loại hoạt chất chính đó là Saponin, phenol glucoside.
- Hàm lượng hoạt chất saponin có trong sâm xuyên đá rất cao. Có thể nói, hàm lượng saponin trong này còn cao hơn cả nhân sâm Hàn Quốc và chỉ ít hơn so với sâm ngọc linh tự nhiên. (Saponin là một hoạt chất quý thường có trong nhân sâm, có tác dụng bồi bổ và cải thiện sức khỏe).
- Hoạt chất glycoside phenolic có tác dụng nâng cao sức đề kháng, khả năng miễn dịch, giúp phòng ngừa và chữa trị ung thư, cải thiện sức bền của cơ thể.
Công dụng của sâm xuyên đá
Theo các tài liệu nghiên cứu, tác dụng của sâm xuyên đá có thể sánh tầm với nhân sâm Hàn Quốc. Thậm chí, sâm xuyên đá còn tốt hơn vì được thu hái từ rừng tự nhiên, và nhân sâm Hàn Quốc thì chủ yếu được trồng.
Hơn nữa, lá của sâm xuyên đá còn được biết đến với khả năng chữa bệnh tê thấp, rối loạn thần kinh hay hen suyễn. Bên cạnh đó, các tài liệu y học từ Ấn Độ còn cho thấy rằng loại thảo dược này giúp trị sốt, cảm lạnh, ho, hen suyễn, đau thần kinh và thấp khớp. Ngoài những tác dụng vừa nêu, sâm xuyên đá còn có tác dụng hỗ trợ cải thiện và ngăn ngừa các bệnh sau:
- Giúp cải thiện khả năng ghi nhớ
- Tăng cường sinh lý ở cả nam giới lẫn nữ giới
- Bồi bổ và phục hồi chức năng của gan
- Làm quá trình lão hóa chậm lại
- Giảm cảm giác mệt mỏi vì căng thẳng, lo âu
- Ngăn ngừa suy nhược cơ thể, thần kinh
- Tăng huyết áp ở bệnh nhân huyết áp thấp
- Giúp chữa trị bệnh tiểu đường
- Ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh trầm cảm
Liều dùng, cách dùng
Sâm xuyên đá không chỉ hỗ trợ điều trị các loại bệnh mà còn giúp bồi bổ cơ thể. Vì thế, hầu như ai cũng có thể sử dụng được sâm xuyên đá. Nói chung, người ta thường ngâm hoặc sắc sâm xuyên đá để uống. Lượng sâm xuyên đá tươi để sắc là 30 gam trong khi lượng khô cần dùng là 15 gam.
Cách sử dụng sâm xuyên đá
1. Sâm xuyên đá nấu nước uống
Rửa sạch với 30 gam sâm xuyên đá tươi. Tiếp đó, cho 1 lít nước vào ấm và sắc với 30 gam sâm vừa rửa. Uống nước nấu sâm xuyên đá hàng ngày có tác dụng cải thiện tình trạng bệnh. Tuy vậy, chỉ nên uống loại nước này trong ngày và không sử dụng nếu đã để qua đêm. Làm như vậy để tránh nước sâm xuyên đá bị biến chất và tác động tiêu cực đến sức khỏe.
2. Sâm xuyên đá ngâm mật ong
Rửa sạch và thái rễ sâm xuyên đá thành từng lát mỏng. Tiếp đến cho phần rễ đã thái vào lọ thủy tinh, thêm mật ong ngập mặt và đậy nắp lại và ngâm trong chỗ tối. Khoảng từ 2 đến 3 tháng sau khi ngâm là có thể lấy ra dùng. Sử dụng mỗi ngày 2 lần, mỗi lần ngậm tầm 1 đến 2 miếng sâm.
3. Sâm xuyên đá ngâm rượu
Sâm xuyên đá ngâm rượu
Sâm xuyên đá tươi hay sâm xuyên đá khô đều có thể được dùng để ngâm rượu. Cách ngâm rượu sâm xuyên đá đơn giản như sau:
Ngâm rượu sâm xuyên đá tươi:
Bước 1: Rửa sạch rễ cây sâm xuyên đá với nước.
Bước 2: Cho sâm xuyên đá và nước muối loãng và ngâm trong vòng 1 giờ đồng hồ để giảm bớt nhựa của dược liệu này.
Bước 3: Dùng nước rửa lại rễ sâm xuyên đá thật sạch sau đó vớt để cho ráo.
Bước 4: Tiếp đến, cho rễ sâm xuyên đá vào bình thủy tinh và đổ rượu vào. Cứ 1 kg rễ sâm xuyên đá thì ngâm cùng với 5 – 6 lít rượu.
Bước 5: Đậy kín nắp bình và ngâm trong khoảng từ 2 – 3 tháng rồi lấy ra sử dụng.
Ngâm rượu sâm xuyên đá khô
Bước 1: Sau khi rửa sạch sâm xuyên đá thì đem đi thái thành từng khúc dài 1.5 cm.
Bước 2: Tiếp đó, đem sâm đã thái đi phơi khô dưới ánh nắng mặt trời (phơi chừng 5 – 6 nắng).
Bước 3: Nếu thấy rễ sâm xuyên đá đã khô thì mang vào sao trên lửa nhỏ trong tầm 5 phút.
Bước 4: Cuối cùng, cho sâm xuyên đá đã sao vào lọ thủy tinh và rót rượu vào ngâm cùng. Cứ 1 kg rễ sâm xuyên đá khô đã sao thì ngâm với 17 – 18 lít rượu. Ngâm trong khoảng thời gian là 2 tháng thì có thể đem ra sử dụng.
Lưu ý khi sử dụng sâm xuyên đá
Rượu ngâm sâm xuyên đá dạng tươi thường mang màu vàng hơi đỏ. Trong khi đó, rượu ngâm sâm xuyên đá khô thì có màu vàng sáng, giống màu cánh gián. Để rượu ngâm sâm xuyên đá phát huy tác dụng tốt, giúp bồi bổ sức khỏe, cải thiện bệnh tật thì bạn nên sử dụng đúng liều lượng. Mỗi ngày bạn chỉ nên uống từ 1 đến 2 lần, mỗi lần uống 1 chén nhỏ (tầm 15ml). Không bao giờ lạm dụng rượu sâm xuyên đá. Nếu không, rượu sẽ phản tác dụng và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
Sâm đá giúp bồi bổ cơ thể, phòng chống bệnh tật. Tuy nhiên, việc sử dụng quá liều lượng có thể làm giảm tác dụng tốt của rượu thuốc này. Vì vậy, để sâm xuyên đá phát huy tác dụng chữa bệnh tốt thì bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ để sử dụng đúng cách với liều lượng thích hợp.
